Hòa Bình – mảnh đất cửa ngõ Tây Bắc không chỉ được biết đến với thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa dân tộc đặc sắc, mà còn nổi tiếng nhờ sản vật trù phú, trong đó cam Hòa Bình là một trong những đặc sản hàng đầu. Nhắc đến cam nơi đây, người ta nghĩ ngay đến những vườn cam trĩu quả ở Cao Phong, Tân Lạc hay Lạc Thủy – những địa danh đã tạo nên thương hiệu cho loại trái cây này trên khắp thị trường miền Bắc và toàn quốc. Bên cạnh cam, Hòa Bình còn có nhiều đặc sản hấp dẫn khác khiến du khách nhớ mãi không quên.
Nguồn gốc và danh tiếng của cam Hòa Bình
Cam Hòa Bình được trồng chủ yếu ở các huyện Cao Phong, Tân Lạc, Kim Bôi và Lạc Thủy. Trong đó, cam Cao Phong là giống được trồng lâu đời nhất và nổi bật nhất nhờ chất lượng cao, mẫu mã đẹp và sản lượng ổn định.
Các giống cam phổ biến tại Hòa Bình gồm:
- Cam Xã Đoài: quả to tròn, vỏ mỏng, ngọt đậm
- Cam lòng vàng: thịt cam màu vàng óng, thơm và mọng nước
- Cam canh: nhỏ hơn, có vị ngọt thanh, thích hợp ăn tươi
Nhờ điều kiện khí hậu mát mẻ, đất đồi phù sa cổ và phương pháp canh tác hữu cơ, cam trồng tại đây thường cho quả có hương vị đặc trưng, ít sâu bệnh và được người tiêu dùng đánh giá cao.
Mùa vụ cam Hòa Bình kéo dài bao lâu?
Cam Hòa Bình thường được thu hoạch vào các tháng cuối năm, từ tháng 10 đến tháng 1 dương lịch. Đây cũng là thời điểm nhiều du khách đến Hòa Bình để kết hợp du lịch sinh thái, hái cam và mua đặc sản về làm quà. Một số nhà vườn còn tổ chức trải nghiệm “du lịch nông nghiệp” cho du khách đến tham quan vườn cam, chụp ảnh và thưởng thức cam tại chỗ.
Địa phương trồng cam nổi tiếng ở Hòa Bình
Cao Phong – Vùng cam trứ danh xứ Mường
Cao Phong là địa phương đầu tiên ở Hòa Bình xây dựng vùng cam tập trung, ứng dụng quy trình VietGAP và GlobalGAP trong sản xuất. Nhờ đó, cam Cao Phong không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn từng bước xuất khẩu. Đây cũng là địa danh duy nhất tại Hòa Bình được cấp chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cam.
Tân Lạc – Cam lòng vàng, ngọt hậu
Cam Tân Lạc chủ yếu được trồng tại các xã vùng thấp như Quyết Chiến, Phú Cường và Ngòi Hoa. Khác với cam Cao Phong, cam Tân Lạc thường được thu hoạch muộn hơn, vị ngọt thanh và có thời gian bảo quản lâu. Nơi đây còn nổi tiếng với các mô hình nông nghiệp bền vững và gắn với du lịch cộng đồng.
Kim Bôi và Lạc Thủy – Tiềm năng mới nổi
Hai huyện Kim Bôi và Lạc Thủy những năm gần đây cũng tích cực mở rộng diện tích trồng cam, tập trung vào giống cam canh và cam Xã Đoài. Dù chưa nổi bật bằng Cao Phong nhưng chất lượng sản phẩm ngày càng được cải thiện, hứa hẹn trở thành vùng cung ứng cam lớn trong tương lai.
Các đặc sản nổi bật khác bên cạnh cam Hòa Bình
Mật ong rừng Hòa Bình
Mật ong tại các vùng cam như Cao Phong có mùi thơm nhẹ từ hoa cam, màu vàng sáng và vị ngọt tự nhiên. Du khách thường mua mật ong rừng về dùng làm thực phẩm hoặc dược liệu hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch.
Cơm lam nướng ống tre
Đây là món ăn quen thuộc của người Mường, thường dùng trong các dịp lễ tết hoặc đãi khách. Cơm được nấu trong ống tre bằng gạo nếp thơm, ăn kèm muối vừng hoặc thịt nướng rất hợp vị.
Thịt trâu lá lồm
Thịt trâu được hầm mềm cùng lá lồm – loại lá có vị chua thanh đặc trưng, giúp cân bằng vị và tạo cảm giác lạ miệng. Món ăn này thường được phục vụ tại các nhà hàng dân tộc và rất được lòng du khách miền xuôi.
Cam sấy dẻo và tinh dầu cam
Ngoài cam tươi, người dân địa phương còn chế biến thêm các sản phẩm như cam sấy dẻo – tiện lợi để bảo quản, mang đi xa hoặc làm quà biếu. Tinh dầu chiết xuất từ vỏ cam cũng được sử dụng trong mỹ phẩm, nước rửa tay và tinh dầu xông phòng.
Cam Hòa Bình trong hành trình du lịch và trải nghiệm
Một điểm đến không thể bỏ qua khi nhắc đến cam và đặc sản Hòa Bình chính là Meddom Park – Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam. Tọa lạc tại xã Bắc Phong, huyện Cao Phong, nơi đây không chỉ là địa chỉ tham quan – giáo dục hấp dẫn mà còn nằm gần những vườn cam lớn trong vùng.
Tại Meddom Park, du khách có thể kết hợp nhiều trải nghiệm như:
- Tham quan vườn cam trĩu quả vào mùa thu hoạch
- Thưởng thức lẩu di sản, gà đồi, cá lăng tại nhà hàng trong khuôn viên – món ăn kết hợp giữa nguyên liệu địa phương và phong cách ẩm thực sáng tạo
Meddom Park đã và đang tạo ra một địa điểm vui chơi, giải trí, tham quan và khám phá các giá trị khoa học ý nghĩa, đồng thời tích hợp các yếu tố nông nghiệp vào trải nghiệm du lịch.
Lưu ý khi chọn mua cam Hòa Bình làm quà
Để chọn được cam Hòa Bình chất lượng, bạn nên lưu ý một số điểm sau:
- Chọn mua tại các nhà vườn có bảng hiệu, địa chỉ rõ ràng hoặc các điểm bán uy tín được kiểm soát chất lượng
- Quan sát vỏ cam: cam ngon thường có vỏ sáng màu, căng mọng và hơi sần nhẹ
- Tránh những quả vỏ bóng loáng bất thường hoặc có mùi hóa chất
- Nếu mua nhiều nên ưu tiên giống cam lòng vàng vì có thể bảo quản được lâu hơn
Ngoài ra, bạn có thể đặt mua cam chính gốc qua các kênh uy tín do địa phương giới thiệu để tránh mua phải cam trôi nổi, không rõ nguồn gốc.
Kết luận
Cam Hòa Bình không chỉ là niềm tự hào về nông sản địa phương mà còn là đại diện tiêu biểu cho sự kết hợp giữa sản xuất nông nghiệp bền vững và phát triển du lịch sinh thái. Từ những vườn cam trĩu quả ở Cao Phong, Tân Lạc đến các sản phẩm đa dạng như cam sấy, mật ong cam hay tinh dầu, mỗi món đặc sản đều mang trong mình hương vị riêng của vùng đất Hòa Bình. Nếu bạn đang tìm một địa điểm vừa có thể tham quan, nghỉ dưỡng, vừa được thưởng thức đặc sản chất lượng thì Meddom Park và các vườn cam quanh vùng chính là gợi ý lý tưởng.
